Seminaria online, przygotowywanie publikacji, zajęcia ze studentami – to tylko niektóre naukowe aktywności stypendystów programów dla naukowców NAWA w czasie pandemii.
Dr Kinga Kamieniarz-Gdula z Instytutu Biologii Molekularnej i Biotechnologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, laureatka programu Polskie Powroty, prowadzi zajęcia online ze studentami już od samego początku ograniczenia działalności dydaktycznej uczelni z powodu rozprzestrzeniania się koronawirusa. Grupa studentów liczy 22 osoby.
- Są to angielskojęzyczne zajęcia Journal Club ze studentami IV roku biologii i biotechnologii na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu. Mają one na celu naukę krytycznego czytania literatury naukowej w języku angielskim, trenowanie umiejętności prezentacji oraz szlifowanie „naukowego” języka angielskiego – mówi dr Kinga Kamieniarz-Gdula. - Studenci są bardzo aktywni na zajęciach, jestem pod wrażeniem ich ogólnie bardzo dobrego poziomu językowego – dr Kamieniarz-Gdula chwali uczestników swoich zajęć.
Aktywność naukową dr Kingi Kamieniarz-Gduli można śledzić na Twitterze na profilu Instytutu Biologii Molekularnej i Biotechnologii UAM
Z ankiety, jaką wśród ponad 3 tys. naukowców z całego świata przeprowadził portal Research Gate, wynika, że aktywność naukowa w czasie pandemii nie spada, ale zmienia swą formę. Naukowcy nie spotykają się na uczelniach ze studentami, spędzają mniej czasu w laboratoriach, jednak trwa praca zdalna nad naukowymi projektami i rozwija się międzynarodowa współpraca w przestrzeni online. Naukowcy poświęcają więcej czasu niż przed pandemią zbieraniu materiałów, pisaniu artykułów naukowych, recenzowaniu prac, a także planowaniu swojej kariery i szukaniu możliwości rozwoju, śledząc, co dzieje się w innych ośrodkach naukowych.
Zapytaliśmy stypendystów naszych programów dla naukowców - programu Polskie Powroty oraz Programu im. Ulama – jak wygląda ich aktywność naukowa w czasie ograniczeń spowodowanych pandemią. Obecnie na polskich uczelniach swoje projekty naukowe w ramach Programu im. Ulama prowadzi ponad 30 zagranicznych naukowców, którzy pozostali w Polsce.
Projekty naukowe w wirtualnej przestrzeni
Dr hab. n. medycznych Tomasz K. Wojdacz z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego, laureat programu Polskie Powroty, opisał nam jedno z cyklu swoich spotkań ze studenckim kołem naukowym przy Samodzielnej Pracowni Epigenetyki Klinicznej, którą kieruje: – Koło naukowe działa bez zakłóceń, praktykując “social distancing” i spotykając się on-line. Dziś dyskutowaliśmy znaczenie epigenetyki w praktyce klinicznej. W czasie zdalnej pracy w końcu mamy chwilę, by prześledzić najnowszą literaturę i planować nowe "post-pandemic" projekty.
Naukowcy przyznają, że są dziedziny nauki, w których łatwiej niż w innych można prowadzić projekty zdalnie. - W moim przypadku badania naukowe toczą się bez zmian. Większość pracy odbywa się online – stwierdza dr Paweł Caputa z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, laureat programu Polskie Powroty. Badacz naukowo zajmuje się fizyką teoretyczną. Naukowiec podczas kwarantanny ukończył projekt, na podstawie którego przygotowywana jest publikacja, przeprowadzał rozmowy kwalifikacyjnej z kandydatami do pracy w kierowanym przez niego zespole naukowym, a także przygotowywał aplikacje z jednym z doktorantów do szkoły doktorskiej na UW.
Koronawirus nie wpłynął także na harmonogram prac naukowych pod kierunkiem innego laureata Polskich Powrotów prof. Jerzego Weymana z Wydziału Matematyki i Informatyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. W czasie pandemii profesor wraz z innymi naukowcami pracuje zdalnie. - Działalność matematyczna nie wymaga zajęć w laboratorium więc jest to łatwiejsze niż w innych dziedzinach – stwierdza prof. Weyman. Seminarium algebraiczne dedykowane projektowi „Applications of Lie algebras to Commutative Algebra”, kierowanemu przez prof. Weymana odbywa się online i cały czas rozszerza się jego formuła, a do wygłoszenia wykładów zapraszani są nowi goście.
Seminarium prowadzone przez prof. Jerzego Weymana, laureata programu Polskie Powroty (zdjęcie nadesłane przez prof. Jerzego Weymana)
Za pomocą platform wideokonferencyjnych odbywają się też regularne spotkania z zespołem naukowców, w którego pracach bierze udział prof. dr Luís António Dias Carlos, profesor wizytujący na Wydziale Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego, stypendysta Programu im. Ulama. Spotkania zaowocowały przygotowaniem trzech publikacji naukowych do prestiżowego czasopisma naukowego z dziedziny chemii „Journal of Materials Chemistry C”. Regularnie odbywają się też wirtualne seminaria z naukowcami m.in. z Chin, Singapuru, Włoch, Francji, Hiszpanii, Brazylii, Portugalii i Polski.
Laboratoria w których pracują nasi stypendyści też nie całkiem opustoszały. Dr inż. Grzegorz Pasternak, kierownik Laboratory of Microbial Electrochemical Systems na Politechnice Wrocławskiej, stypendysta Programu Polskie Powroty, czas pandemii wykorzystuje m.in. na przygotowywanie w swoim laboratorium dalszych etapów prac w projekcie. W laboratorium kontynuuje prace nad swoim projektem także dr Charles Odeh, stypendysta Programu im. Ulama, profesor wizytujący na Wydziale Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej.
Doświadczenia z pracy w pandemii do wykorzystania w przyszłości
Naukowcy zauważają, że część aktywności online sprawdziła się i będą je kontynuować po zniesieniu ograniczeń w międzynarodowym przemieszczania się i w pracy uczelni. - Razem z grupą w Poczdamie organizuję łączone seminaria online pomiędzy naszymi grupami badawczymi. Seminaria zamierzamy kontynuować – deklaruje dr Paweł Caputa.
Z kolei dr John Clarke, stypendysta Programu im. Ulama, profesor wizytujący na Wydziale Nauk Biologicznych i Weterynaryjnych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, zauważa, że pomimo wyzwań, nowa sytuacja daje przestrzeń do spojrzenia na pracę naukową z nowej perspektywy i jest szansą do nawiązania nowych kontaktów naukowych, ponieważ pojawią się możliwości wzięcia udziału w większej liczbie konferencji i spotkań online i nawiązania dzięki temu dalszej współpracy. Dr Clarke stwierdza, że to doświadczenie może skłonić do zmiany myślenia o sposobach wykonywania niektórych aspektów pracy akademickiej. Zdaniem dr Clarke’a najlepszym przykładem jest to, że izolacja pokazała, w jaki łatwy sposób naukowcy z różnych zakątków świata mogą uczestniczyć w międzynarodowych seminariach, a nawet w obronie prac doktorskich studentów. Dr. Clarke uważa, że takie doświadczenia dobrze zachować na przyszłość.
Zapraszamy do obejrzenia filmów nakręconych przez naszych stypendystów, w których mówią o swojej pracy naukowej w czasie pandemii.
Dr inż. Grzegorz Pasternak, kierownik Laboratory of Microbial Electrochemical Systems na Politechnice Wrocławskiej, stypendysta Programu Polskie Powroty
Dr Zehra Taşkın, profesor wizytująca na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, stypendystka Programu im. Ulama
Dr Šárka Jelínková, profesor wizytująca na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, stypendystka Programu im. Ulama
Dr Hasan Maridi, profesor wizytujący na Uniwersytecie Warszawskim, stypendysta Programu im. Ulama