W dniach 19-20.09.2023 w Warszawie odbywał się cykl spotkań pt. CEEPUS Week. W ramach wydarzenia odbyło się m.in. spotkanie ministrów edukacji i nauki z krajów uczestniczących w programie CEEPUS – drugim co do wielkości w Europie programie wymiany akademickiej.

Przedstawiciele wszystkich zrzeszonych w programie państw podpisali porozumienie CEEPUS IV na kolejne siedem lat. Dzięki inicjatywie od 30 lat realizowane są staże międzynarodowe dla studentów oraz pracowników naukowych i dydaktycznych z państw Europy Środkowo-Wschodniej.

Program CEEPUS - Środkowoeuropejski Program Wymiany Uniwersyteckiej (Central European Exchange Program for University Studies) funkcjonuje od 1995 r., a Polska jest jednym z krajów założycielskich. Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej od momentu powołania, tj. od 2017 r., koordynuje prace administracyjne związane ze wspieraniem wymiany studentów oraz kadry naukowej.

CEEPUS jest pierwszym programem współpracy krajów Europy Środkowej w dziedzinie dydaktyki oraz badań naukowych, ustanowionym na podstawie wielostronnej umowy międzynarodowej. Podstawowym celem jest wspieranie wymiany akademickiej w zakresie kształcenia i doskonalenia zawodowego zarówno studentów, jak i kadry naukowej. CEEPUS opiera się na współpracy, w ramach której realizowane są mobilności międzynarodowe dla studentów oraz pracowników dydaktycznych i naukowych akredytowanych uczelni z państw członkowskich programu CEEPUS.

Obecnie w programie CEEPUS uczestniczy 15 państw: Albania, Austria, Bułgaria, Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Czarnogóra, Czechy, Macedonia Północna, Mołdawia, Polska, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Serbia, Węgry oraz Uniwersytet w Prisztinie (Kosowo).

W czerwcu 2021 r. Polska objęła przewodnictwo we Wspólnym Komitecie Ministrów. Nasza prezydencja przypadła na okres intensywnych prac, mających na celu wypracowanie nowego porozumienia CEEPUS IV, które zostało podpisane 20 września 2023 r., podczas warszawskiego spotkania, i będzie obowiązywać w latach 2025-2032.

Na podstawie nowej umowy możliwe będzie otwarcie się krajów CEEPUS, po indywidualnej decyzji każdego z nich i dzięki dodatkowej puli stypendiów, na udział w wymianie w ramach sieci akademickich CEEPUS IV studentów i pracowników naukowych z instytucji szkolnictwa wyższego działających w krajach niebędących stroną porozumienia. Oznacza to, że w ramach programu CEEPUS możliwa będzie kontynuacja współpracy z naukowcami i studentami z Ukrainy, którzy przybyli do Polski po 24 lutego 2022 r. Ponadto na wniosek Ministra Edukacji i Nauki, Przemysława Czarnka nowe porozumienie przewiduje poszerzenie organizacji CEEPUS o trzy kraje bałtyckie – Litwę, Łotwę i Estonię.

W ramach porozumienia CEEPUS IV:

• wsparcie będzie kierowane nie tylko do osób wyjeżdżających w celu odbycia części studiów, prowadzenia zajęć dydaktycznych lub realizacji projektów badawczych, ale również do osób biorących udział w kształceniu zdalnym, nauczaniu zdalnym oraz hybrydowych formach kształcenia oraz nauczania;
• stypendium CEEPUS IV będzie mogło być przyznane również pracownikom uniwersytetów tworzących sieci akademickie CEEPUS IV na realizację wspólnych działań podejmowanych przez partnerów w ramach danej sieci;
• kraj wysyłający będzie mógł wprowadzić dodatkowe świadczenia na rzecz osób pozostających w trudnej sytuacji materialnej lub osób z niepełnosprawnościami zachęcające do wzięcia udziału w wymianie nowe grupy stypendystów;

Docelowo realizacja programu CEEPUS IV do roku 2032 stanowić będzie istotny element współpracy państw leżących w Europie Środkowej i Południowo-Wschodniej, wpływając pozytywnie na podniesienie poziomu i jakości kształcenia oraz prowadzonych badań naukowych przez wymianę akademicką, a także rozwój młodej kadry naukowej.

Polska jest wiodącym uczestnikiem programu, zarówno pod względem liczby realizowanych staży, jak i liczby instytucji realizujących wspólne projekty. Średnio w ciągu roku akademickiego przyjeżdża do Polski ok. 300 zagranicznych studentów i doktorantów oraz ok. 300 nauczycieli akademickich, co daje ok. 550-600 staży rocznie. Co roku ponad 600 polskich studentów, doktorantów oraz nauczycieli akademickich nawiązuje współpracę z badaczami z państw partnerskich programu CEEPUS i prowadzi wspólne badania. W roku akademickim 2022/2023 zrealizowano 85 sieci, z czego Polska koordynowała 11 z nich (ponad 10 proc. wszystkich sieci). Ponadto 155 polskich jednostek występuje jako partner w sieciach akademickich koordynowanych przez uczelnie z innych krajów. W roku akademickim 2023/2024 udział w programie wymiany weźmie 178 polskich instytucji.

Polska aktywnie korzysta z programu CEEPUS, odpowiadając na kryzysy globalne i regionalne, które wpływają również na obszar szkolnictwa wyższego. W tym kontekście warto wspomnieć, iż w 2020 r. w Polsce – jako trzecim po Chorwacji i Czechach kraju Porozumienia CEEPUS – umożliwiono realizację stypendiów CEEPUS w formule wirtualnej i hybrydowej. Ponadto, niespełna dwa tygodnie po rosyjskiej agresji w Ukrainie, Minister Edukacji i Nauki podjął decyzję o umożliwieniu obywatelom Ukrainy ubiegania się o stypendia CEEPUS na udział w stażach, szkołach letnich i kursach intensywnych organizowanych w Polsce.

Szczegółowa relacja dostępna jest w zakładce Aktualności.

Zachęcamy do obejrzenia wywiadów z udziałem uczestników programu CEEPUS:

1. dr hab. Agata Cieszewska, SGGW w Warszawie

2. dr hab.Patrycjusz Pajak, Uniwersytet Warszawski

3. prof. dr hab. Joanna Getka, Uniwersytet Warszawski

4. prof. Tomasz Olejnik, Politechnika Łódzka

5. dr Sofija Butko, Uniwersytet Warszawski, stypendystka

6. Żdana Mojsijenko, Uniwersytet Warszawski, stypendystka

Materiały do pobrania:

CEEPUS w Polsce - broszura dostępna w językach: Polskim oraz Angielskim

Specjalny dodatek nt. programu CEEPUS do dziennika Rzeczpospolita.

Raport roczny prezentujący osiągnięcia w ramach programu CEEPUS w roku 2022.