24 lutego 2022 roku świat akademicki stanął w obliczu nowej rzeczywistości. Wojna zmusiła tysiące studentów i naukowców do opuszczenia swoich uczelni, laboratoriów i instytutów badawczych. Polska jako jeden z pierwszych krajów, otworzyła drzwi dla ukraińskiego środowiska akademickiego, a Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej (NAWA) od samego początku zaangażowała się w pomoc.
Jak pomagaliśmy?
Po rozpoczęciu przez Rosję pełnoskalowej wojny w lutym 2022 roku NAWA zaproponowała kilka form wsparcia uchodźcom z Ukrainy.
Program "Solidarni z Ukrainą":
Program ten został uruchomiony w celu umożliwienia ukraińskim uchodźcom – studentom i doktorantom – kontynuowania studiów w Polsce. Program był realizowany od marca do września 2022 roku.
W drugiej edycji programu na prośbę Ministerstwa Oświaty i Nauki Ukrainy oraz w celu wyeliminowania zjawiska zwanego „brain drainage” charakter wsparcia został zmieniony z indywidualnego na instytucjonalny.
Stypendia Freemover UA:
NAWA oferowała stypendia na staże Freemover UA dla studentów i pracowników naukowych z Ukrainy, współpracujących z uczelniami w Polsce w ramach programu CEEPUS.
Wsparcie informacyjne:
Agencja uruchomiła infolinię i stronę internetową w języku ukraińskim, aby zapewnić informacje o możliwościach kształcenia na polskich uczelniach.
Pomoc psychologiczna i prawna:
W ramach programu "Solidarni z Ukrainą", uczestnikom zapewniono pomoc psychologiczną i prawną.
Program IMPRESS-U (International Multilateral Partnerships for Resilient Education and Science System in Ukraine) był międzynarodową inicjatywą realizowaną przez National Science Foundation (NSF) i Narodową Agencję Wymiany Akademickiej (NAWA) wraz z partnerami z Polski, Ukrainy, Litwy, Łotwy, Estonii i Stanów Zjednoczonych. Jego celem było wsparcie badań naukowych i technicznych, edukacji oraz innowacji poprzez międzynarodową współpracę.
Program promował integrację ukraińskich naukowców z globalnym środowiskiem akademickim, w szczególności z naukowcami z USA oraz krajów bałtyckich. NAWA sfinansowała projekty typu International Supplements, rozszerzając istniejące przedsięwzięcia badawcze finansowane przez NSF. Na ten cel przeznaczono 7 mln zł, natomiast Narodowe Centrum Nauki (NCN) przeznaczyło dodatkowe 10 mln zł na finansowanie projektów polskich zespołów badawczych.
Program obejmował badania w szerokim zakresie dziedzin nauki, z wyłączeniem humanistyki i medycyny. Nabór wniosków prowadzony był do 30 czerwca 2024 roku.
W 2022 oraz 2023 roku NAWA zorganizowała dwie konferencje na rzecz wsparcia środowiska akademickiego w Ukrainie: "Solidarni z Ukrainą: Studenci, Naukowcy, Instytucje" oraz "Focus on Ukraine".
Obie konferencje zostały zorganizowane we współpracy z Uniwersytetem Gdańskim i miały na celu refleksję nad dotychczasowymi działaniami na rzecz wsparcia ukraińskiego środowiska akademickiego oraz wypracowanie strategii odbudowy Ukrainy po wojnie. Dyskutowano o włączeniu ukraińskiego szkolnictwa wyższego do Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego i Europejskiego Obszaru Badań.
Wydarzenie to miało charakter międzynarodowy, z udziałem gości z zagranicy.
Program "Solidarni z Ukrainą"
W dwóch edycjach programu "Solidarni z Ukrainą" organizowanego przez Narodową Agencję Wymiany Akademickiej (NAWA), uczestnikami byli zarówno stypendyści indywidualni, jak i polskie uczelnie, a także instytuty PAN, instytuty badawcze i instytuty Sieci Łukasiewicz, które aktywnie współpracowały z instytucjami partnerskimi w Ukrainie.
Program był realizowany na zlecenie Ministerstwa Edukacji i Nauki oraz Ministerstwa Zdrowia.
Przykładem uczelni, która otrzymała finansowanie w ramach programu, jest Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (UAM), który do tej pory zrealizował szereg działań:
- Szkoły Letnie i Zimowe: UAM zorganizował szereg szkół letnich i zimowych, aby wesprzeć ukraiński system szkolnictwa wyższego. Od lutego 2023 roku zorganizowano ponad 30 takich szkół o różnej tematyce.
- Współpraca z ukraińskimi uczelniami: UAM współpracuje z ośmioma ukraińskimi uniwersytetami partnerskimi, w tym z Pavlo Tychyna Uman State Pedagogical University, Donbass State Pedagogical University, Hryhorii Skovoroda University in Pereiaslav, Kherson State University, Lesya Ukrainka Volyn National University, Igor Sikorsky Kyiv Polytechnic Institute, V. N. Karazin Kharkiv National University oraz H.S. Skovoroda Kharkiv National Pedagogical University.
- Cykl spotkań akademickich: UAM zorganizował cykl spotkań dedykowanych akademickiemu i naukowemu środowisku Ukrainy, w ramach projektu NAWA „Solidarni z Ukrainą – Uniwersytety Europejskie”. Spotkania te obejmowały szkołę zimową pt. "Across disciplines: How to study in an interdisciplinary framework".
- Wsparcie finansowe: UAM jako część sojuszu Uniwersytetów Europejskich, otrzymał wsparcie finansowe w ramach programu NAWA, aby wzmocnić współpracę z ukraińskimi uczelniami.
Przyszłość akademickiej współpracy
Trzy lata od rozpoczęcia wojny Ukraina walczy nie tylko o swoją wolność, ale także o przyszłość swoich młodych pokoleń. Szkolnictwo wyższe i nauka są kluczowe dla odbudowy kraju po wojnie.
NAWA deklaruje dalsze wsparcie i rozwój programów, które pomogą ukraińskim studentom oraz badaczom w budowaniu nowoczesnej, silnej Ukrainy.
Разом до перемоги! 💙💛