W 2024 roku odbyliśmy trzy wizyty studyjne w siostrzanych agencjach w Europie. 

Były to rozmowy na temat procesu opracowania podobnych dokumentów strategicznych w agencji SAIA w Bratysławie, w OeAD w Wiedniu oraz DAAD w Bonn. Celem spotkań z zagranicznymi agencjami zajmującymi się umiędzynarodowieniem jest poznanie najlepszych praktyk, które mogą zostać zaadaptowane w polskim systemie nauki i szkolnictwa wyższego.

Na 2025 rok Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej ma zaplanowane szereg kolejnych działań związanych z budową polskiej strategii umiędzynarodowienia nauki i szkolnictwa wyższego, wchodzą w to m.in. kolejne wizyty studyjne. 

W lutym 2025 roku odbyła się wizyta studyjna czeskiej agencji DZS w Warszawie, którą mieliśmy przyjemność gościć.

SAIA

W dniach 17-18 października 2024 roku w Bratysławie na Słowacji, odbyła się wizyta studyjna Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej w słowackiej agencji SAIA (Slovak Academic Information Agency), która jest pozarządową organizacją (NGO) wdrażającą programy i świadczącą usługi mające na celu wzmocnienie społeczeństwa obywatelskiego oraz pomagająca w umiędzynaradawianiu szkolnictwa wyższego, edukacji i badań na Słowacji.

SAIA wraz ze słowackimi interesariuszami (m.in. ministerstwa, NGO’s, instytucje szkolnictwa wyższego) w 2021 roku wprowadziła w życie słowacką strategię umiędzynarodowienia szkolnictwa wyższego i nauki. Oficjalne prace nad tą strategią rozpoczęto w 2019 roku, a później trwały dwuletnie konsultacje, zwieńczone wejściem w życie strategii.

Wizyta studyjna NAWA w Bratysławie była istotnym krokiem w ramach tworzenia polskiej strategii umiędzynarodowienia szkolnictwa wyższego i nauki. Podczas spotkań z przedstawicielami słowackiej agencji SAIA, która z sukcesem wdrożyła swoją strategię, omówiono procesy, które towarzyszyły jej powstawaniu i realizacji.

Wizyta podzielona była na trzy bloku tematyczne, w trakcie których doszło do wymiany doświadczeń oraz wiedzy. 

W pierwszym bloku omówiono strategię umiędzynarodowienia na poziomie krajowym. Szczegółowo omówiono proces tworzenia strategii internacjonalizacji na poziomie krajowym, koncentrując się na przykładzie Słowacji. Uczestnicy mieli okazję prześledzić historię ewolucji tej strategii oraz kluczowe elementy wpływające na jej kształtowanie.

Kolejny blok tematyczny poświęcono aspektom komunikacyjnym. Omówiono działania prowadzone w mediach społecznościowych i na stronie internetowej SAIA, a także strategie komunikacji i promocji działań agencji zarówno na etapie tworzenia strategii, jak i jej wdrażania. Przedstawiono również zagadnienia związane z finansowaniem strategii umiędzynarodowienia oraz mechanizmami promocji słowackiej nauki i szkolnictwa wyższego na arenie międzynarodowej. Dyskutowano także o różnych narodowych politykach umiędzynarodowienia oraz ich wpływie na rozwój sektora naukowego i akademickiego.

W ramach trzeciego bloku tematycznego, poruszono kwestie legislacyjne związane z umiędzynarodowieniem zasobów w szkolnictwie wyższym i nauce. Michal Fedak - Dyrektor Wykonawczy SAIA i Karla Zimanová - Zastępczyni Dyrektora Wykonawczego, zaprezentowali krajową strategię na rzecz badań, rozwoju i innowacji 2030 oraz mechanizmy wsparcia dla słowackich naukowców i ich mobilności.

DAAD

18 i 19 listopada 2024 roku odbyła się kolejna wizyta studyjna Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej w Niemczech w Bonn, gdzie odwiedziliśmy niemiecką agencję DAAD (Deutscher Akademischer Austauschdienst). W trakcie wizyty zaprezentowano nową strategię internacjonalizacji opracowanej przez rząd federalny i kraje związkowe Niemiec. Aktualna strategia umiędzynarodowienia niemieckich uniwersytetów pt. Internationalisierung der Hochschulen in Deutschland Strategie der Wissenschaftsministerinnen und Wissenschaftsminister von Bund und Ländern (2024–2034) zastąpiła poprzednią strategię przyjętą w 2013 roku pt. Internacjonalizacja edukacji, nauki i badań – Strategia Rządu Federalnego.

Rozmawiano o nowych wyzwaniach, które stoją nie tylko przed niemiecką, ale również i światową internacjonalizacją, a są nimi: globalne zmiany polityczne, technologiczne i społeczne, które wymagają nowego podejścia do umiędzynarodowienia.

Omówiono również proces konsultacji strategii, który rozpoczął się na początku 2023 roku i trwał 9 miesięcy.

W trakcie spotkania wymieniono się również najlepszymi praktykami. Poruszono tematy i rekomendacje dla budowania polskiej strategii. Zwrócono uwagę na ważne aspekty jakimi jest synergia z rynkiem pracy i jego potrzebami ponieważ jest to kluczowe w umiędzynarodowieniu oraz pomaga w utrzymaniu wysokiego odsetka retencji zagranicznych naukowców i studentów, dookreślono również kwestie finansowania działań uczelni oraz zwrócono uwagę na kwestie, które powodują, że Niemcy aktualizowały własną strategię: zmiany geopolityczne, społeczne, środowiskowe, zrównoważony rozwój, równość szans i cyfryzacja.

Omówiono również rozwój nowej strategii DAAD 2030, wsparcie narodowe dla uniwersytetów europejskich i skupiono się na strategii marketingowej. Podczas prezentacji przedstawiono działania promujące Niemcy jako jeden z najatrakcyjniejszych kierunków studiów na świecie.

OeAD

27 i 28 listopada odbyła się, ostatnia w 2024 roku, wizyta studyjna Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej w Wiedniu w austriackiej agencji OeAD (Österreichs Agentur für Bildung und Internationalisierung). Podczas wizyty NAWA w OeAD omówiono zrównoważony rozwój w szkolnictwie wyższym i nauce jako kluczowy priorytet tematyczny.

Zwrócono uwagę na konieczność redukcji wpływu mobilności akademickiej na środowisko oraz globalną odpowiedzialność uczelni. W tym kontekście podkreślono znaczenie długofalowych strategii ekologicznych, promowania transportu niskoemisyjnego oraz wprowadzenia dodatkowych dni podróży i wyższego dofinansowania dla bardziej ekologicznych środków transportu. W planach jest również stworzenie księgi dobrych praktyk oraz organizacja ekologicznych wydarzeń. Zgodnie z nowymi wytycznymi czas podróży powinien być traktowany jako czas pracy, a raportowanie działań na rzecz zrównoważonego rozwoju stanie się obowiązkiem prawnym.

W kontekście ekologicznych podróży przewidziano wyższe dofinansowanie dla osób wybierających środki transportu przyjazne środowisku. Oczekuje się, że na trasach do 500 km priorytetem będzie podróż koleją. W ramach programu Erasmus planowane jest promowanie Interrail Pass, a ekologiczne podróże zostały uwzględnione w wytycznych dotyczących jego wdrażania oraz w Zielonej Strategii Europejskiego Korpusu Solidarności. Istotnym elementem wsparcia dla zrównoważonego rozwoju będzie SALTO Green – centrum zasobów dedykowane tej tematyce.

Podczas wizyty omówiono również kampanię „Studia w Austrii”, której celem jest połączenie studiów i badań naukowych oraz wzmocnienie roli stypendystów OeAD jako ambasadorów współpracy międzynarodowej i twórców sieci kontaktów. W kontekście strategii internacjonalizacji zwrócono uwagę na jej genezę, wynikającą z inicjatyw oddolnych uczelni, oraz jej rewizję w 2020 roku. Dokument ten został opracowany w sposób dynamiczny i przystępny, tak aby jego przeczytanie nie zajmowało więcej niż 20 minut. Strategia uwzględnia zobowiązania wynikające z Agendy ONZ 2030.

Wśród celów strategii znalazło się rozwijanie zrozumienia nauki i demokracji, budowanie tożsamości europejskiej oraz wspieranie internacjonalizacji na poziomie uczelni, co obejmuje otwartość na różne środowiska oraz naukę języków obcych. Kładzie się nacisk na cyfryzację, zieloną internacjonalizację, równe szanse oraz aktywne uczestnictwo w życiu demokratycznym. Podjęto także inicjatywę zwiększenia mobilności wśród studentów nauk ścisłych (STEM), którzy zwykle pozostają mniej mobilni. Szczególną uwagę poświęcono wsparciu uchodźców, zwracając uwagę na bariery językowe i społeczne, a także konieczność unikania ich stygmatyzacji.

Ostatnim omawianym zagadnieniem były ryzyka badawcze, zagrożenia i bezpieczeństwo we współpracy międzynarodowej. Wskazano na wyzwanie, jakim jest równowaga między otwartą nauką a bezpieczeństwem badań, oraz na potrzebę odpowiedzialnej internacjonalizacji.

DZS

W dniach 25-26 lutego 2025 roku odbyła się wizyta studyjna czeskiej agencji DZS (Dům zahraniční spolupráce) w siedzibie NAWA w Warszawie. Na czele delegacji stanął dyrektor DSZ Michal Uhl oraz jego zastępca Roman Klepetko.

DZS reprezentuje Czechy jako atrakcyjne miejsce do studiowania i prowadzenia badań. W trakcie wizyty omówiono m.in. czeską strategię umiędzynarodowienia oraz działania agencji mające na celu promowanie kraju. DZS promuje Czechy poprzez kampanię "Study in Czechia", a 9 na 10 studentów ocenia tamtejsze studia jako wysokiej jakości.

Agencja prowadzi programy dla absolwentów, w tym Czechia Alumni, w ramach którego działa 12 ambasadorów oraz newsletter informujący o wydarzeniach. Agencja zatrudnia też 13 lektorów języka czeskiego, którzy pracują w 10 krajach na całym świecie. DZS wydaje również kwartalnik „Mozaika” i współpracuje z ekspertami nad strategią internacjonalizacji, której celem jest osiągnięcie 30% umiędzynarodowienia w ciągu pięciu lat.

W trakcie wizyty zwrócono uwagę na fakt, że proces wdrażania strategii obejmuje konsultacje ze środowiskiem akademickim i ministerstwami, uwzględniając kwestie polityki migracyjnej, handlu i współpracy z absolwentami. Czesi podkreślają konieczność elastycznej strategii z regularnymi aktualizacjami co 2-3 lata, aby uniknąć stagnacji i przedawnień. Istotne jest także sprawiedliwe podejście do finansowania i nagradzania międzynarodowych działań, gdzie prestiż ma większe znaczenie niż gratyfikacja finansowa. Ponadto zwrócono uwagę na kwestie bezpieczeństwa systemu edukacyjnego i zarządzania kryzysowego.

DZS prowadzi aktywną promocję studiów w Czechach, zwłaszcza w krajach Europy Środkowo-Wschodniej i Azji Centralnej. Brukselskie biuro DZS działa jako hub informacyjny, pomagając instytucjom akademickim w realizacji projektów i pozyskiwaniu finansowania unijnego. Strategia promocji opiera się na 10 kryteriach, takich jak bezpieczeństwo, stabilność gospodarcza i potencjał akademicki danego kraju.

W kontekście demografii, prognozy wskazują na znaczący niedobór pracowników w Czechach do 2039 roku, co czyni rekrutację zagranicznych studentów kluczowym elementem polityki edukacyjnej i gospodarczej.